Kur djali im Diego ishte në moshën shkollore, ai kualifikohej gjithmonë për atë që njihet si viti shkollor i zgjatur,në thelb, shërbime verore për studentët me programe të edukimit special që reagojnë në mënyrë të matshme pas pushimeve shkollore ose paaftësia e të cilëve është e thellë.

Një herë, isha në korridorin e shkollës në kamionçinë duke pritur që Diego të sillej nga kudo që ishte dhe fillova të bëja biseda me një staf që po vëzhgonte disa fëmijë. “Përshëndetje Evan,” i thashë njërit prej tyre. “Evani shkon në basketboll me Diegon,” i komentova stafit, një grua e re bukuroshe që dukej të ishte në fund të adoleshencës, më e vjetra 21.

“Unë nuk mund ta duroj atë,” tha ajo si përgjigje. Thuaj çfarë? Si mësues i arsimit special, do ta pranoj se jam ndjerë, rrallë dhe për dy sekonda, sikur nuk e duroj dot këtë apo atë fëmijë.

Disa studentë më kanë shtypur fort butonat. Kështu që e kuptoj që një edukator mund të ndihet kështu për një student. Madje e kuptoj edhe ndarjen e emocionit me kolegun apo mikun më të ngushtë më të besueshëm.

Por ajo që është e pafalshme është t’ia thuash atë, me zë të lartë, një prindi të rastësishëm. Çdo mësues, ndihmës, kujdestar, drejtor – çdo punonjës i shkollës për këtë çështje,që nuk e mban për vete para prindit duhet të pushohet nga puna në vend.

Një individi të tillë i mungon çdo lloj sensi i shëndoshë, një cilësi thelbësore për këdo që punon me fëmijë me nevoja të veçanta.

Komenti më shqetësoi. Dhe çfarë bëra për këtë? Asgjë.

Nuk e pyeta pse do ta thoshte këtë apo do ta thërriste atë.

Nuk i thashë prindit, mësuesit apo administratorit, edhe pse e dija se duhet.

E lë një person me gjykim mizor të vazhdojë të jetë rreth fëmijëve për sa kohë.

I them vetes se stafi i ri, i cili punonte si ndihmës gjatë shkollës verore dhe që nuk i pashë më, nuk shkoi në arsim.

Ka të ngjarë që ajo të ishte një koncert veror sezonal midis vitit të parë dhe të dytë të kolegjit, që përjashtoi përfundimisht çdo karrierë që lidhej me arsimin special dhe fëmijët.

Më vjen keq se si kam vepruar,ose nuk kam vepruar në të vërtetë.

Pjesa më e keqe është arsyeja pse qëndrova në heshtje: kryesisht nga dembelizmi dhe komoditeti. Kisha shumë gjëra në pjatën time dhe isha shumë e zhytur në vetvete me gjërat e mia për t’i shtuar atyre për fëmijën tim.

Më pëlqen të mendoj fjalë të urta pa ekuivalente në spanjisht, gjuhën time amtare. Më trondit kur dikush është aq i rëndësishëm për jetën time, saqë më duket sikur dikush e ka shpikur për të përshkruar përvojën time të saktë. Ja një: Mjerimi e do shoqërinë. Në anën fisnike të kësaj thënieje, është tendenca jonë për t’u tërhequr te të tjerët që përfundojnë në të njëjtën varkë me ne.

Kur pranova që familja jonë kishte ngecur në këtë varkë, edhe unë iu dorëzova kësaj tendence – Fatmirësisht, ne kemi njohur një botë me njerëz të bukur.

Thënia lidhet gjithashtu me mënyrën se si ngushëllohemi duke ditur se nuk jemi vetëm në vuajtjet tona.

Nuk ka asgjë të kundërshtueshme për këtë. Megjithatë, në rastin tim, ‘mjerimi e do shoqërinë’ shkoi përtej kënaqësisë së drejtë për të ditur se burri dhe nëna ime ndanë dhimbjen time.

Kishte gjithashtu rehati perverse të të kuptuarit se prindërit e tjerë e kishin më keq se unë dhe se aftësitë e kufizuara të fëmijëve të tyre ishin më të thella se ato të Diegos. Turp! Nuk u gëzova saktësisht për mjerimin e tyre, as nuk doja t’u sjell mjerim të tjerëve, por duke parë të tjerët që e kishin më keq se unë, më dha një perspektivë. Nuk e dija atëherë se sa keq e keni atë si prind nuk varet nga paaftësia ose niveli i nevojës. Është vendi ku je në mënyrën se si i shikon të gjitha.

Pastaj kishte ato periudha kur nuk mund të kënaqesha plotësisht të shoqërohesha me vëllezërit e motrat dhe miqtë e mi të vjetër, sepse fëmijët e tyre ishin normal. Nuk do të doja që ata të mos ishin të tillë, por i urreva lehtë problemet e tyre.

Isha ziliqare.

Kur Diego ishte i vogël, thuajse supozova se ai do ta kapërcejë autizmin; ai do të përfundonte “i padallueshëm nga bashkëmoshatarët”, një frazë e përdorur zakonisht në fillim të viteve 2000 për të përshkruar atë që konsiderohej si rezultati më i mirë i mundshëm i ndërhyrjes së hershme intensive të sjelljes. Kur u transferuam në Shtetet e Bashkuara dhe mësuam për Analizën e Sjelljes së Aplikuar, paguam për terapinë më të madhe që mund të përballonim, rreth kolegjit dy herë, sepse kush nuk do t’i jepte fëmijës së tij mundësinë më të mirë për të qenë tipik dhe i lumtur? Për një kohë të gjatë nuk kërkova familje të tjera që kishin fëmijë me aftësi të kufizuara, përveçse të edukoja veten për shërbime, terapi, ofrues e të tjera. Meqenëse Diego do t’i përkiste botës së personave pa aftësi të kufizuara, pse të lidhemi me një komunitet ku do të pushonim shpejt së qeni pjesë?

Unë isha arrogante përtej çdo mase, të besoja se një jetë e mirë dhe e plotë ishte pothuajse e pamundur nëse nuk do të ishe i pavarur dhe i arsimuar në kolegj.

Përvoja e Diego ishte jashtëzakonisht pozitive. Aftësinë e tij për të lidhur këpucët ia atribuoj analizës së rreptë të detyrave, zinxhirit prapa dhe përsëritjes së duhur.

Pastaj është Caro, terapisti i Diego-s për shumë vite, i cili ka qenë drita e jetës së Diego-s dhe një mik i përjetshëm.

Ekziston një nivel zemërimi që mund ta kthejë këdo në një përbindësh. I jam afruar mjaftueshëm për t’u kthyer në një të tillë dhe është e frikshme. Diego nuk krijoi më të keqen tek unë.

Ka qenë gjithmonë aty.

Ndoshta një mënyrë më e përshtatshme për ta thënë është se të qenit nëna e Diego-s ka zbuluar anën më të errët të natyrës sime. Megjithatë, kjo gjë e mëmësisë ka nxjerrë në pah disa nga më të ndriturit tek unë. Unë nuk do të turpërohem për këtë. Pavarësisht nga të gjitha sa më sipër, unë kam qenë në përgjithësi një nënë e mirë. Dua të them, unë i kam larë dhëmbët Diego-s çdo ditë  për dekada tani.

Unë gjithashtu i bëra atij drithërat pa gluten që ai donte kur pa gluten nuk njiheshin akoma. Drithërat quheshin Cooke Crisp dhe përpjekja përfshinte blerjen e drithërave, zbrazjen e saj dhe rimbushjen e kutisë me dhjetëra biskota të vogla me çokollatë GF të bëra nga e para. Dhe kur them gërvishtje, kam parasysh përzierjen e miellrave dhe pluhurave të ndryshme pa gluten për të bërë miell për pjekje. Jo si sot ku mund të merrni miell pjekjeje pa gluten nga rafti. Siç shkrova në fillim të kësaj pjese, ka të mira dhe të këqija tek unë, si në çdo njeri. Është pasuruese të kujtohemi për natyrën tonë komplekse njerëzore. Në këtë kuptim, Diego më humanizon.